|
اگر ما قرآن را نه بعنوان يك كتاب و سمبل مذهبي بلكه بعنوان رهنمود هايي براي يك
زندگي خوب و مطابق با قواعد و ساختارهاي نظام آفرينش در نظر بگيريم بالاخص براي
بشري كه قادر نيست همه مسائل را از ماوراء وجود و ذهن خود درك و ارزيابي كند، پاسخ
بسياري از سوالات و ابهامات را بوضوح و كاملا روشن، در آن خواهيم يافت. و از اينهمه
صراحت و درايت آن شگفت زده خواهيم شد. تا جاييكه دچار توهمي مي شويم معكوس؛ بدين
معنا كه آيا مگر ميشود پاسخ سوالي به اين مشكلي، تا به اين حد ساده باشد؟! و اغلب
به همين دليل است كه اين پاسخ ها را باور نميكنيم و يا آنها را جدي نميگيريم.
حال ميپردازيم به پاسخ سوال عنوان شده "حدود نياز بشري در چه ميزان است" و براي
شروع، سه آيه از قرآن كريم در ارتباط با اعتدال در مصرف چه در رابطه با تغذيه و چه
در ارتباط با منابع طبيعي بطور عام مياوريم.
در قرآن بطور مكرر مطرح شده كه انسان ميبايست در هر مورد، جانب اعتدال را در نظر
بگيرد و از افراط و تفريط پرهيز كند. در ارتباط با تفريط ، زياد صحبت نشده چراكه
درصد كمي از انسانها مشكلي بنام تفريط دارند و غالبا تفريط آنها بيشتر به شخص
خودشان است كه آسيب ميزند و كمتر به محيط پيرامونشان. اما اين افراط و افراط گرايي
است كه آثار مخرب و زيان بار داشته و ضرر آن متوجه همه احاد جامعه و طبيعت و زندگي
خواهد شد.
در ارتباط با تغذيه نيز ميبينيم آيه فوق به اعتدال در مصرف گرايي و خورد و خوراك
تاكيد و توصيه شده كه پايه و اساس سلامتي انسان و جامعه در آن نهفته است.
و در اين آيه نيز قرآن از مسرفين بطور عام ياد كرده و خاطر نشان ميكند كه اسراف
كاران (در هر زمينه) با زياده روي هايشان باعث نابودي امكاناتي ميشوند كه اساسا
براي رشد و تعالي خود او خلق شده (لربه كفورا اشاره به اين مفهوم ميكند) و مستحق
مكافاتي (يا بعبارتي دوزخي) كه با دست خود ايجاد ميكنند هستند (تشابه اسراف كاران
به شيطان در واقع اشاره به مشابهت روش و سرنوشت هردو شان در هر دو جهان دارد). توجه
داشته باشيد كه بخش دوم آيه تاكيد بر اين نكته دارد كه گروه ياد شده اساسا شيوه
استفاده درست از مواهبي كه خداوند برايشان خلق كرده را هيچگاه بكار نميبندند و باعث
نابودي و هدر رفتن آن ميشوند.
البته آيات فراواني در قرآن وجود دارد كه انسان را از زياده روي در مصرف گرايي باز
ميدارد و بعنوان مثال در جايي ميفرمايد كه گناهكاران ترا به اسراف دعوت ميكنند .
حضرت علي ع نيز در يك بيان كلي و با بلاغتي تمام و در يك جمله ميفرمايند كه "شخص
نادان را نمي بيني مگر در حالت افراط و يا در تفريط!"
و بدرستي كه انسان با رويه اسراف و زياده روي در مصرف منابع طبيعي، دنياي زيباي خود
را به ويرانه اي بدل ميكند و راهي بي بازگشت را پيش روي خود بنا ميكند كه ناچار است
در آن تا ابد درعذاب باشد.
قرآن براي اينكه مصداقي هم براي اسراف كاران داشته باشد كه استعاره اي نباشد و
از نوع بشر باشد، بشري كه براي مردم شناخته شده و سرنوشت او نيز روشن و زبان زد خاص
و عام بوده باشد، از مصداق فرعون استفاده ميكند. بطوريكه وقتي خداوند ميخواهد در
يكي دو جمله كل نظام فرعون را توصيف نمايد از واژه مسرف استفاده كرده و فرعون را از
گروه مسرفين مينامد.
ما طايفه فرعون را در زمان حاضر بخوبي مشاهده ميكنيم. حتي در همين سرزمين خودمان كه
داراي فرهنگ جا افتاده اي از اسلام هستيم شاهد خانوداه هايي هستيم كه زندگيشان جز
اسراف و ريخت و پاش و هدر دادن منابع نيست. مهماني ها و مراسم جشن و عزا و گردش ها
و تفريحاتشان و تكبري كه در اينگونه از روش هاي زندگي نسبت به ديگران دارند و آنرا
مايه برتري خود تلقي ميكنند، و افرادي را كه سعي در مصرف صحيح و بهينه دارند را با
ديده تحقير و تمسخر نگاه ميكنند، همه بوضوح آئينه تمام نماي طايفه فرعوني ميباشد كه
اينهمه در قرآن مورد نكوهش واقع شده است.
بنابراين در سه آيه مذكور بروشني مشاهده كرديم كه توصيه خداوند به بندگانش،
اعتدال و ميانه روي در مصرف مواهب طبيعي بوده و بنا به وعده اي كه داده ميشود
افرادي كه در اين مورد به هر شكلي افراط ميكنند عاقبت ناهنجار و نامطلوبي را براي
خود رقم ميزنند.
 |
صفحه سوم مقدمه اي بر سايت |
 |
|
